Αυτισμός και Φαγητό

Η Σαρα είναι 25 χρονών και έχει διαγνωσθεί με αυτισμό, μαθησιακές δυσκολίες και επιθετική συμπεριφορά. Έχει μια αδερφή με την οποία είναι δίδυμες. Η αδερφή της δεν είναι στο φάσμα του αυτισμού.

Η Σαρα επειδή έχει ακραίες επιθετικές συμπεριφορές και ίσως κάνει κακό στον εαυτό της μα και στους άλλους, μένει μόνιμα μέσα σε μια κλινική-σχολείο ειδικη για παιδιά με αυτισμό και επιθετικές συμπεριφορές.

Η ήμερα της γεμίζει με δραστηριότητες που θέλει εκείνη να κάνει αν και μερικές φορές επιλέγει απλά να μην κάνει τίποτα.

Δεν μπορεί να μιλήσει, παρα μόνο να κάνει κάποιους ήχους, οι οποίοι ήχοι είναι η γλώσσα της. Χρησιμοποιεί πολύ τα Makaton ( ένα είδος νοηματικής γλώσσας για τον αυτισμό ) και τα PECS (επικοινωνία με εικόνες).

Η ζωή της Σαρα κινείται γύρω από το φαγητό. Έχει μια εμμονή με το φαγητό, η οποία μερικές φορές ξεπερνάει τα όρια του λογικού. Έχει τρία γεύματα την ημέρα, και ενδιάμεσα, κάποιες συγκεκριμένες ώρες μπορεί να επιλέξει να φάει ένα φρούτο ή ένα υγιες σνακ, αλλά αυτό είναι μόνο θεωρητικό πρόγραμμα.

Πιο συγκεκριμένα το πρωί μόλις ξυπνήσει, κάνει την πρωινή της ρουτίνα και μετά με την βοήθεια του προσωπικού της μονάδας, ντύνεται, τακτοποιεί το δωμάτιο της και μετά πηγαίνει στην τραπεζαρία να πάρει το πρωινό της. Μόλις τελειώσει, πάει να κάνει την δραστηριότητα της ημέρας.

Λόγω της εμμονής που έχει με το φαγητό, μόλις τελειώσει το πρωινό, μετά από δέκα λεπτά ξαναζητάει φαγητό. Ζητάει να φάει πάλι με πείσμα, και αρχίζει να κλαίει και να χτυπάει το κεφάλι της εάν αρνηθείς να της δώσεις. Ακόμα και όταν αρχίζουν οι δραστηριότητες που της αρέσουν, όπως πχ το τραμπολινο ή η βόλτα με έναν σκύλο, θα κάνει αυτό που πρέπει 5’ και μετα θα αρχίσει να ζητάει φαγητό ή σνακ.          

Ακόμα και το βράδυ που κοιμάται, ξυπνάει και ζητάει γιαμ-γιαμ (ο ήχος που κάνει για το φαγητό) ή και ακόμα στον ύπνο της τα όνειρα που βλέπει έχουν σχέση με το φαγητό γιατί κάνει τον συγκεκριμένο ήχο και όταν κοιμάται.

Αν και υπάρχουν λίγα ερευνητικά ευρήματα σχετικά με την σχέση του αυτισμού και κάποιων διατροφικών διαταραχών, σύμφωνα με μαρτυρίες ατόμων που δουλεύουν με άτομα με αυτισμό και γονιούς ατόμων με αυτισμό, τα άτομα με αυτισμό φένεται να έχουν ιδιαίτερες διατροφικές προτιμήσεις.

Είτε θα τρώνε λίγο ή και καθόλου, είτε θα τρώνε λαίμαργα, πολύ και χωρίς συγκεκριμένες ώρες φαγητού. Όπως και να έχει, σε όλες τις περιπτώσεις σύμφωνα με μελέτες, αυτό είναι μια συμπεριφορά. Δηλαδή, ακόμα και αν το άτομο τρώει λίγο ή τρώει μόνο συγκεκριμένα γεύματα, είναι μια μαθημένη συμπεριφορά. Στην περίπτωση της Σαρα, η οποία τρώει λαίμαργα και τρώει οτιδήποτε βρει ή οτιδήποτε της δώσεις, είναι μια συμπεριφορά την οποία της την είχαν μάθει σε μια άλλη νοσοκομειακή μονάδα που ήταν. Της έμαθαν ότι εάν άρχιζε την δραστηριότητα που έπρεπε να κάνει θα της έδιναν κάθε δέκα λεπτά ένα μικρο σνακ. Επιπροσθέτως, της είχαν περάσει το μήνυμα πως εάν ήταν και ‘’καλο κορίτσι’’ οσο έκανε την συγκεκριμένη δραστηριότητα, θα της έδιναν και δεύτερο πιάτο την ωρα του μεσημεριανού.

Όπως είναι φυσικο, η Σαρα έχει πάρει αρκετά κιλά και έχει συνδέσει τις δραστηριότητες με το φαγητό. Δηλαδή πλέον όταν είναι να κάνει μια δραστηριότητα, θα αρχίσει και μετα από 5’ λεπτά θα ζητήσει φαγητό για να συνεχίσει να την κάνει.

Φυσικά, αυτό δεν είναι σωστο όχι μόνο για την υγεία της αλλά και ηθικά. Εχουμε προσπαθήσει πολύ και με διάφορους τρόπους να αλλάξουμε αυτή την μαθημένη συμπεριφορά.  Αυτό που βοήθησε πολύ την Σαρα αλλά και εμάς ήταν το timetable.  Το πρωί μόλις ξυπνάει της φτιάχνουμε το πρόγραμμα της ημέρας με τις εικόνες και έτσι ξέρει ακριβώς πότε θα φάει, ποτε θα κάνει κάποια δραστηριότητα ή ακόμα και ποτε θα μπορεί να φάει κάποιο υγιες σνακ. 

            

Όταν υπάρχουν τέτοιου είδους εμμονές, δηλαδή εμμονές σχετικές με το φαγητό, καλο θα ήταν να προσπαθούμε να βοηθήσουμε τα άτομα οσο το δυνατόν περισσότερο μπορούμε. Είτε να τους εξηγούμε τι θα γίνει, είτε να βοηθάμε με αλλα μέσα όπως ένα social story ή με ένα πρόγραμμα, το οποίο ίσως γράφει ακριβείς ωρες φαγητού και σνακ.